Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee và câu chuyện chưa kể từ nguyên Giám đốc điều hành khu vực miền Bắc và miền Trung Việt nam của Samsung Vina Electronics

Hôm nay tôi nhận được nhận tin buồn: Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee đã qua đời.

Là một trong 3 người đầu tiên làm cho Samsung Electronics tại Việt nam bắt đầu từ 1991, trực tiếp sang Seoul – Korea tham gia học tập và huấn luyện về tinh thần và nội dung Đại cải cách “New Management 1993” của Samsung vào mùa Xuân 1994, qua 2 thời kỳ với tổng cộng 8 năm làm cho Samsung Electronics, tôi hiểu rõ tầm vĩ đại của Chủ tịch Lee Kun Hee trong việc đóng góp cho tập đoàn Samsung, đất nước Hàn quốc nói riêng & nhân loại nói chung. Cá nhân tôi chịu ơn ông sau khi đọc, học về tư tưởng & ảnh hưởng lớn nền văn hóa này.

Ông và Samsung Electronics đã làm thay đổi đặc biệt tích cực cuộc đời tôi. Qua bài viết này, tôi mong muốn chia sẻ như là thắp một nén hương cầu nguyện cho linh hồn ông yên nghỉ nơi chín suối – vĩnh hằng.

SAMSUNG ELECTRONICS: TUYÊN BỐ FRANKFURT & THÁNH KINH “NEW MANAGEMENT” NĂM 1993 CỦA CHỦ TỊCH TẬP ĐOÀN SAMSUNG LEE KUN HEE

Theo tôi, đây là một case study vĩ đại cho kinh tế, tập đoàn, doanh nghiệp Việt nam nói chung & SMEs nói riêng.

Samsung Electronics được thành lập tháng 11/1969 còn Samsung Group được thành lập từ 1938. Năm 1991. Samsung Electronics chính thức vào Việt Nam & văn phòng đầu tiên được thành lập tại TP. Hồ Chí Minh, nên thời gian đầu, tôi phải ngồi trong văn phòng chung của Samsung Corporation – một tòa nhà biệt thự của Thông tấn xã Việt Nam tại 18 Trần Hưng Đạo,Q.Hoàn Kiếm – Hà Nội.

Năm 1991, quan hệ ngoại giao Việt Nam & Đại Hàn Dân Quốc vẫn chưa được thiết lập chính thức chỉ ở mức thành lập văn phòng liên lạc (The Liaison Office) & đến cuối năm 1992 hai nước mới lập quan hệ ngoại giao chính thức cấp đại sứ. Tuy nhiên, trên thực tế Samsung Corporation (Samsung Trading) đã bắt đầu hoạt động tại Việt Nam từ 1984 qua các hoạt động barter contract tức là thực hiện các thượng vụ bằng đổi phân bón, thuốc trừ sâu, tân dược… lấy gạo, cà phê, than đá…

Năm 1993 Samsung Electronics mở thêm VP tại Hà nội và coi đây là VP chính tại Việt nam. Đây cũng là năm gắn liền với lịch sử Samsung Group trong sự kiện có tính bước ngoặc ”Tuyên bố Frankfurt – New Management”. Trong Samsung chúng tôi gọi là đó là thánh kinh hay tuyên ngôn mới của Samsung Group.

Tháng 02/1993, sau một đợt công tác đặc biệt 2 tháng tại Hoa Kỳ, Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee đã triệu tập 23 quản lý cao cấp trong ngành điện tử & điện máy tại Los Angeles Hoa Kỳ đi khảo sát thị trường tại trung tâm thương mại lớn nơi đây, và đã chứng kiến sức cạnh tranh rất yếu ớt của các sản phẩm Samsung.

Hầu hết những nơi ông đến thăm, sản phẩm Samsung bị bày trong các góc tối ít ai để tâm, trong khi các hàng Sony, Panasonic, Whirlpool, Philips, Nec hay Motorola được bày tại các chỗ rất bắt mắt mà chúng tôi gọi là “prime location”

Tháng 03/1993 Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee triệu tập 46 người trong ban giám đốc họp tại Tokyo Nhật bản sau khi đến thăm quan các nhà máy & trung tâm bán lẻ tại đây. Việc mục sở thị này nhằm rung lên hồi chuông báo báo động với công ty số 1 Hàn quốc mà có khoảng cách rất lớn với các sản phẩm & thương hiệu hàng đầu khác trên thế giới.

Đến Frankfurt- Đức ngày 04/ 06/1993, thì ông nhận thêm báo cáo của cố vấn Fukuda người Nhật đang phụ trách sản xuất của Samsung về tình trạng trì trệ trong tinh thần cũng như thái độ làm việc của bộ phận R&D. Ngay lập tức vào ngày 07/ 06/1993 ông cho tập trung 250 lãnh đạo cao cấp của Tập đoàn Samsung toàn cầu để họp khẩn cấp trong 3 ngày liên tiếp từ 14 đến 16 tháng 06/1993. Và chính tại Khách sạn Kempinski “TUYÊN BỐ FRANKFURT – NEW MANAGEMENT” lịch sử ra đời, đánh dấu một công cuộc Đại cải tổ – một giai đoạn phát triển mới rực rỡ trong lịch sử tập đoàn Samsung.

Tiếp theo tháng 09/1993 để tập trung & triển khai mạnh mẽ TUYÊN BỐ FRANKFURT, Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee cho tổ chức huấn luyện 850 quản lý cấp cao tại tổng hành dinh Head Office tại Seoul. Rồi sau đó ông đi khắp các chi nhánh của Samsung trên thế giới, từ London đến Osaka rồi New Jersey để trực tiếp truyền đạt khát vọng & cách thức thay đổi của Samsung & bản thân đến từng lãnh đạo dưới quyền.

Ông đã thực hiện 48 buổi gần 350 giờ huấn giảng như lên đồng trong chiến dịch kéo dài 2 tháng & 8 ngày cho 1,850 lãnh đạo cao cấp của Samsung Group. Toàn bộ nội dung sau đó được ghi chép lại hết 8,500 trang giấy. Để ngắn gọn, dễ hiểu, Samsung đã biên soạn lại thành cuốn Kinh thánh này trong 200 trang & mang cái tên “NEW MANAGEMENT” làm nên dấu mốc lừng lẫy trong quá trình phát triển rực rỡ của SAMSUNG sau đó.

Và chiến dịch phổ biến, triển khai tinh thần & nội dung của “ NEW MANAGEMENT” diễn ra rầm rộ những tháng năm sau đó. Kết quả của chiến dịch này trên toàn cầu đã mang lại những thành tịu rực rỡ cho Samsung Group nói chung & đặc biệt là Samsung điện tử thân yêu của tôi nói riêng những năm sau đó.

Toàn bộ tinh thần & nội dung chính của tuyên bố này được in bằng chữ to có hình minh họa cho sống động bằng tiếng Hàn quốc và được dịch ra tiếng Anh để phổ biến cho toàn bộ nhân viên Samsung Group trên toàn cầu. Tôi còn nhớ mình đã đọc say sưa một lèo, quên cả ăn cơm trưa, từ trang đầu đến trang cuối cuốn sách nhỏ mang tinh thần vĩ đại & kỳ diệu này. Và sau đó là bao nhiêu lần nữa tôi không còn nhớ, thậm chí thường mang ra làm minh chứng khi tâm sự & trao đổi với nhân viên trẻ hay cả các nhà báo.

Cuốn sách rất dễ đọc & có sức cuốn hút tôi ghê gớm. Nội dung của cuốn sách rất dễ hiểu từ cách thức tiếp cận, đặt vấn đề đến thiết lập một tầm nhìn mới (New vision) mới cho cả Samsung Group, cùng một loạt các chiến lược, giải pháp cốt lõi, nhằm cải cách triệt để đưa Samsung từ doanh nghiệp hạng 2 trở thành doanh nghiệp hàng đầu, đạt đẳng cấp thế giới. Chủ tịch Samsung Lee Kun Hee là một thiên tài lãnh đạo & quản trị kinh doanh ông đã từng tốt nghiệp Đại Học Waseda – Nhật bản & có bằng MBA tại Đại học George Washington Hoa Kỳ, nên tromg ông đã kết hợp được tri thức dòng tộc, dân tộc, tiên tiến & thời đại, của văn minh Đông-Tây cũng như thế giới đương đại. Trong phương thức tiến hành công cuộc cải cách vĩ đại này chúng ta thấy rất rõ phong cách & mô thức vừa kinh điển vừa rất thực tiễn này:

I. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THEO KIỂU SWOT

Ông bắt đầu từ cái nhìn & đánh giá rất thẳng thắn, trung thực về Samsung thời kỳ đó:

– Samsung đang mắc căn bệnh nan y mang tên Samsung đó là: lãng phí, thiếu kế hoạch, chi tiết & không triệt để…
– Đối với Tập đoàn & công ty: ông đánh giá chỉ là hạng 2 cách biệt với các công ty hàng đầu thế giới như GE, IBM, Sony, Panasonic, Philips…
– Đối với sản phẩm & dịch vụ : Sự sáng tạo cũng chỉ hạng 2 qua các từ rất đắt :”Me too, follower” hay thậm chí “immitator”
– Đối với khách hàng cũng là sự lựa chọn thứ 2 (The 2nd choice) hay (the 2nd buyer)
– Samsung là số 1 Hàn quốc & đang dương dương tự đắc khác nào ếch ngồi đáy giếng… Và nếu không phấn đấu trở thành tập đoàn hàng đầu thế giới, Samsung Group sẽ không thể tồn tại.

II. TRUYỀN CẢM HỨNG ĐỂ THAY ĐỔI NHẬN THỨC

Sự quyết tâm & tính quyết liệt khiến ông như lên đồng trong tất cả các bài phát biểu. Ông từng nhấn mạnh câu nói: “Hãy thay đổi tất cả trừ vợ & con bạn” rất nhiều lần. Cách thức truyền lửa & tâm huyết sôi sục này hoàn toàn khác biệt với phong cách của ông nhiều năm trước đó. Cách tiếp cận này thể hiện sự quyết đoán để hành động mãnh liệt nhằm thay đổi toàn bộ tập đoàn Samsung.

Bên cạnh đó chúng tôi vẫn thấy đầy chất nhân văn, thể hiện tầm nhìn & mục tiêu văn hóa rất cao đẹp trong câu nói nổi tiếng trong chương trình triển khai, phổ biến & giáo huấn đến 850 giám đốc của Samsung toàn cầu tại Seoul: “Lợi nhuận trong kinh doanh cả thế giới này không làm tôi hạnh phúc bằng nhìn thấy nhân viên Samsung hạnh phúc”. Tôi thích câu nói này, nó lần đầu tiên giúp tôi thay đổi cái nhìn về một doanh nghiệp. Trong thâm tâm tôi thấy nó rất gần gụi với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh- Bác Hồ của Việt Nam chúng ta.

Trong thời gian này Samsung cũng thay đổi logo. Logo mới là một hình elip kiểu đĩa bay ôm chữ Samsung cách điệu với màu xanh dương đậm. (Tôi có nghe người thiết kế ra Logo này được nhận một triệu USD). Trong đó mầu xanh dương biểu thị cho tính tự tin, tiềm năng & thân thiện. Chữ Samsung xuyên suốt logo với chữ A cách điệu độc đáo thể hiện sự năng động & linh hoạt, tính kết nối từ trong ra ngoài. Samsung trong tiếng Hàn có nghĩa là tam tinh – ba ngôi sao một khái niệm có ý nghĩa lớn trong tâm linh truyền thống của người Hàn Quốc nói riêng & châu Á nói chung…

III. THIẾT LẬP TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC, MỤC TIÊU VĂN HÓA & HỆ GIÁ TRỊ MẠCH LẠC

Trong cuốn sách này ông Lee Kun Hee cũng đề cập rõ ràng triết lý của Samsung: “Chúng ta nguyện cống hiến mọi của cải nhân tài vật lực để tạo ra những sản phẩm & dịch vụ tuyệt vời, từ đó đóng góp tích cực cho một xã hội toàn cầu tốt đẹp hơn”. Và cả nguyên tắc kinh doanh cơ bản của Samsung sau đó được viết ra & truyền thông mạnh mẽ trong tổ chức: 1.Chúng ta tuân thủ các tiêu chuẩn về đạo đức & luật pháp;
2. Chúng ta giữ gìn văn hóa tổ chức trong sạch;
3. Chúng ta tôn trong khách hàng, cổ đông & nhân viên của mình;
4. Chúng ta quan tâm đến sự an toàn, sức khỏe & môi trường;
5. Chúng ta là nhân viên trong công ty & là công dân có trách nhiệm xã hội.
Và các thông điệp này được in thành các banner trang trọng treo tại tất cả các văn phòng của Samsung trên toàn cầu

IV. SAMSUNG XÂY DỰNG KẾ HOẠCH THEO KIỂU SMART & BIẾN CHIẾN LƯỢC THÀNH ĐỘNG CỤ THỂ

Ban đầu các thành viên tham dự còn im lặng lắng nghe sau đó họ bắt đầu hưởng ứng tham gia phát biểu & đề xuất các ý tưởng, giải pháp rất mới mẻ & sáng tạo. Đây là bước tiến mới trong quá trình ra quyết định & triển khai, từ khá độc đoán đến sự tham gia khá dân chủ. Điển hình là Công thức 7&4 sau trở thành quy định 7.4 : Samsung sẽ đầu làm việc lúc 7h00 sáng & kết thúc vào lúc 4h00 chiều thay cho giờ phổ biến tại Hàn quốc là 9h00 & 6h00. Thay đổi này đã tác động mạnh mẽ đến việc tái nhận thức của nhân viên, nhằm xắp xếp một lịch làm việc & sinh hoạt cân bằng hơn. Việc thay đổi này cũng còn ý nghĩa tích cực là tránh được giờ cao điểm, giảm thời gian trên đường. Nếu chúng ta ra phố & xuống tàu điện ngầm vào 7h00 sáng hay 16h00 chiều thời gian đó sẽ thấy tràn ngập toàn màu xanh dương đồng phục của nhân viên Samsung. Với 300,000 nhân viên & hàng triệu gia đình của họ liên quan, rõ ràng cuộc cách mạng này có tác động rất tích cực & được truyền thông mạnh mẽ đến toàn xã hội Hàn Quốc.

Nguyên tắc Format Line Stop: mọi nhân viên Samsung có quyền yêu cầu dừng dây chuyền sản xuất khi chất lượng sản xuất ra không bảo đảm. Và mindset “Nói không với hàng kém chất lượng” được thể hiện qua việc thiêu hủy 150,000 chiếc điện thoại SCH-700 sau khi có phàn nàn của một số khách được ông Lee Kun Hee tặng.

Đây là công thức hiện đại của quy trình ra quyết định dân chủ & hiệụ quả mà ta hay gặp trong các học thuyết về quản trị & lãnh đạo. Xong trên thực tế đây là công cuộc cải cách có tính cách mạng với nhiều cam go mà tôi biết sau đó. Thực tế thì cha ông là cố chủ tịch Lee Byung Chul đã có tuyên bố Tokyo trước đó nhằm “ Đeo đuổi vị trí số 1” nhưng chưa thành công.

Ông Lee Kun Hee đã từng tâm sự:” Khi tuyên bố NEW MANAGEMENT trong lòng tôi chất chứa nỗi cô đơn tột cùng, như kẻ đơn độc đối diện với ngọn núi sừng sững trước mặt, giữa dòng xoáy biến hóa khôn lường của thời đại”. Và ông nói: “Trước cuộc khủng hoảng thật sự của tập đoàn liên quan đến sự tồn tại sống còn, tôi càng có thêm động lực mạnh mẽ hơn bao giờ hết để tiến hành triệt để cuộc cách mạng này”.

V. CÁC LỰA CHỌN CHIẾN LƯỢC LÀM THAY ĐỔI HOÀN TOÀN & ĐỂ ĐƯA LÊN TẬP ĐOÀN SAMSUNG LÊN ĐỈNH CAO THẾ GIỚI

Vào những năm đầu 1970s sau khi thành lập Samsung điện tử, các kỹ sư R&D của Samsung đã mua tất cả các sản phẩm nổi tiếng của Nhật Bản hồi đó để tháo ra từng chi tiết & linh kiện để nghiên cứu (Complete knocked down – CKD). Và họ đã báo cáo cho ông Lee Kun Hee rằng Samsung không thể sản xuất được các sản phẩm cuối tốt & đẹp như Nhật Bản nếu không có công nghệ & các nhà máy sản xuất được các linh kiện chủ lực có chất lượng.

Từ những năm 1980s, chủ tịch đầu tiên của Samsung là Lee Byung Chul đã khởi xướng về chiến lược định hướng nhằm phát triển ngành sản xuất các linh kiện tích cực & chủ lực (key components) cho ngành điện tử & điện máy: Các đèn hình CRT & CPT; các bộ chuyển kênh tuner & cuộn cao áp fly-back cho máy thu hình; Bộ tạo sóng magnetron cho lò vi sóng MWO; Động cơ điện cho máy giặt MW & máy nén compressor cho tủ lạnh REF & điều hòa không khí AC.

Và đến 1986, chiến lược định hướng đầu tiên được lựa chọn là:

1. Tập trung phát triển ngành bán dẫn “Tất cả các thiết bị điện tử chỉ là chiếc hộp vô dụng nếu thiếu thiết bị bán dẫn”;

2. Tập trung phát triển công nghệ kỹ thuật số: “Digital all invited” vào cuối những năm 1990s;

3. Tập trung phát triển mẫu mã vào đầu những năm 2000s, Samsung đã thực hiện các việc sau:

– Tuyển dụng hàng trăm nhà thiết kế thời trang, thiết kế trang sức & thiết kế kiến trúc trên thế giới để thay đổi toàn bộ concept & văn hóa về mẫu mã, kiểu dáng của sản phẩm Samsung

– Hợp tác với các hãng & nhà thiết kế thời trang hàng đầu thế giới : Giorgio Armani, Swarovski hay Andrei Kim…

4. Tập trung phát triển sản phẩm thiết bị kỹ thuật số cá nhân những năm 2000s, mà nòng cốt là điện thoại di động rất thành công hiện nay. Bên cạnh đó Samsung cũng là nhà cung cấp thiết bị cho công nghệ di động hàng đầu thế giới trước kia & 3G,4G,5G hiện nay.

5. Tập trung phát triển LCD & LED: Samsung đã trở thành nhà sản xuất LCD panel lớn nhất thế giới & sau đó Sony đã phải liên doanh lép vốn để được cung cấp tấm LCD này. Ngay sau đó không lâu, Samsung dẫn đầu thế giới về sản xuất LCD trên nền LED cho TV & OLED cho điện thoại di động

6. Tham gia phong trào Olympic quốc tế: Là thành viên chính thức của Ủy ban Olympic Quốc tế IOC từ 1988 khi thế vận hội đầu tiên được tổ chức tại Hàn quốc, chúng ta luôn thấy các hoạt động, sản phẩm Samsung xuất hiện tại tất cả các sự kiện Olympic: Thế vận hội mùa hè & mùa đông , Á vận hội mùa hè & mùa đông…

VI. SAMSUNG VÀ HƯỚNG ĐÍCH MẠNH MẼ VÀO KẾT QUẢ

Năm 2013 với tập đoàn Samsung trên toàn cầu:
– Doanh số tăng trên 200 lần so với 1993
– Xuất khẩu tăng trên 200 lần
– Lợi nhuận trên 60 lần
– Nhân viên : chỉ tăng 3,5 lần

Đặc biệt với Việt nam, đến thời điểm kết thúc năm tài chính 2019, Samsung là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt nam.

Tổng vốn đăng ký & thực hiện của Samsung hiện đạt khoảng 17.50 tỷ USD, có 3 tổ hợp nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên và TP. Hồ Chí Minh & đang xây dựng một trung tâm nghiên cứu & phát triển tại Hà nội, tạo việc làm cho gần 200.000 lao động với thu nhập bình quân 11 triệu đồng/ tháng, trong đó có hàng vạn kỹ sư, cán bộ quản lý, chuyên gia kinh tế, chưa tính hơn 120,000 lao động tại các xí nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT) cho Samsung và hàng vạn người làm dịch vụ cho thuê nhà, ăn uống, giải trí, phục vụ sinh hoạt.

Tại Hà Nội, Samsung đã thành lập Trung tâm R&D quy mô lớn, hiện có khoảng 2.000 kỹ sư trẻ của Việt Nam đang làm việc trong điều kiện công nghệ hiện đại, phương thức nghiên cứu tiên tiến và môi trường làm việc văn minh.
Năm 2018, doanh thu Samsung Việt nam đạt doanh số 65,70 tỷ USD, xuất khẩu ra thị trường 52 nước và vùng lãnh thổ với kim ngạch 50 tỷ USD, chiếm gần 25% tổng kim gạch xuất khẩu & 28% GDP của Việt Nam, Tổng tài sản của Samsung Việt Nam đã đạt trên 20 tỷ USD.

Tổng số tiền nộp thuế của Samsung năm 2014 là 165 triệu USD; năm 2015 tăng lên 186 triệu USD; năm 2016 là 300 triệu USD 6.750 tỷ đồng, năm 2017 là 386 triệu USD (4.185 tỷ đồng) … và số thuế Samsung phải nộp vào ngân sách sẽ tăng lên nhanh chóng khi hết thời hạn được hưởng ưu đãi thuế.

Như vậy, đầu tư Samsung tại Việt Nam được đánh giá là bền vững, hiệu quả đối với nền kinh tế Việt nam. Qua sự phát triển lớn lao & thành quả vĩ đại của Samsung, chúng tôi có chút tự hào là có đóng góp chút phần mình vào thành công đó & được trưởng thành từ trường đại học – học viện kinh doanh mang tên Samsung Business University (SBU)

VI. HIỆU ỨNG “LEE KUN HEE & NEW MANAGEMENT”

Tác động sau tuyên bố & cuộc cải cách thần thánh “ NEW MANAGEMENT” không những làm thay đổi & phát triển tập đoàn Samsung một cách bền vững mà còn có tác động mạnh mẽ đến kinh tế & xã hội Hàn quốc. Với doanh số bán hàng & giá trị vốn hóa của tập đoàn Samsung tương đương GDP của Việt Nam tôi cho rằng Samsung Group giống một quốc gia, một vương quốc được lãnh đạo & quản trị rất nhất quán để phát triển một cách hiệu quả & đóng góp cho xã hội toàn cầu một cách tích cực.

Tinh thần & nội dung của “ NEW MANAGEMENT” do chủ tịch Lee Kun Hee khởi xướng & lãnh đạo rất gần gũi với tư tưởng, tinh thần Hồ Chí Minh – trong cách mạng tháng 8 năm 1945 lịch sử. Người không những là lãnh tụ vĩ đại mà còn là bậc thầy trong chiến lược, nghệ thuật chiến tranh nhân dân, lãnh đạo tình huống & marketing xã hội của Việt Nam. Điều này giúp tôi thấm nhuần văn hóa Samsung một cách rất tự nhiên & tích cực. Đó là nhận thức có tính căn bản & truyền cảm hứng cho tôi để làm việc mẫn tuệ không biết mệt mỏi những năm tháng sau đó. Đó cũng là những nhận thức về giá trị nhân văn & xã hội sâu nặng giúp tôi chia sẻ & đào tạo nhiều thế hệ nhân viên Samsung & cũng như các công ty tôi tham gia thành công sau này.

Kinh tế Việt nam nói chung & những tập đoàn kinh kế tư nhân hàng đầu như Vin Group, Sun Group, Masan Group hay Thaco Group, Hoang Anh Group, Sovico Group cũng có thể xem đây làm một mô hình cải cách & case study vĩ đại rất đáng tham khảo & học hỏi.

Tác giả: Tô Chính Nghĩa – nguyên là Giám đốc điều hành khu vực miền Bắc và miền Trung Việt nam của Samsung Vina Electronics